Een onderwijsproject door derdejaarsstudenten Lager Onderwijs
De overstap van de laatste kleuterklas naar het eerste leerjaar wordt door scholen op verschillende manieren aangepakt. Op de ene school ervaren leerlingen deze stap minder groot dan op andere scholen. Om deze stap te kunnen maken, wordt er in de kleuterschool gewerkt en gestreefd naar voorwaarden die kinderen nodig hebben bij de start van het eerste leerjaar. Om een goede kijk te krijgen op de totale ontwikkeling van de kleuter, werkten GBS De Vlieger en het Sint-Gummarus college een kindvolgsysteem uit. Hierin kan de ontwikkeling van het kind worden weergegeven via observaties. Beide scholen ervaren wel dat observaties geen objectieve meting zijn. Daarom hanteren ze nog steeds de Toetertest voor alle leerlingen als objectieve meting binnen de ontwikkeling van de kleuter. Bij anderstalige kleuters die de Nederlandse taal niet voldoende machtig zijn, zorgt de Toetertest voor een vertekend beeld. Doordat de leerlingen de instructie niet begrijpen, voeren ze de opdracht niet correct uit. Om de (anderstalige) kleuters te begeleiden werken kleuterleerkrachten activiteiten uit die deze voorwaarden of competenties verder ontwikkelen. Elke kleuter ontwikkelt op zijn eigen tempo waardoor de begeleiding van de leerkrachten steeds inspeelt op het actuele ontwikkelingsniveau van de individuele kleuter.
De scholen hebben dus nood aan een meting van de schoolrijpheid bij anderstalige kleuters, die de Nederlandse taal niet machtig zijn, met het oog op de overstap van de kleuterschool naar het eerste leerjaar. Vanuit deze insteek zijn wij gestart met het onderzoek: bepalen van schoolrijpheid met niet-talige instructie. De hoofdvraag waaruit ons onderzoek ontstaan is, luidt als volgt: hoe kan je bepalen of een kleuter schoolrijp is zonder de talige-component te laten doorwegen. Om hier onderzoek naar te doen, hebben we de hoofdvraag opgesplitst in drie deelvragen. Allereerst zijn we gestart met het begrip schoolrijpheid. We hebben hier een uitgebreide literatuurstudie over gedaan omdat onze kennis hierover beperkt was. Dit doordat wij een bachelor Lager Onderwijs studeren en nooit in contact zijn gekomen met schoolrijpheid bij kleuters. De voorwaarden binnen schoolrijpheid bleken belangrijk binnen ons onderzoek daarom hebben we hier eveneens een uitgebreide literatuurstudie over uitgewerkt. Als laatste zijn we dan op zoek gegaan naar een manier om schoolrijpheid op een niet-talige manier na te gaan. Om hierop een antwoord te vinden, hebben we ons gebaseerd op onze literatuurstudie en ons onderzoek.
Schoolrijpheidstest zonder talige component
Om ons onderzoek vlot te kunnen laten verlopen zijn wij gestart met een uitgebreide literatuurstudie. We hebben ons hier gefocust op het algemene begrip ‘schoolrijpheid’. Dit is een begrip waarmee wij tijdens onze opleiding nog niet in contact zijn gekomen. Hierdoor hebben wij het grootste deel van dit OPO gespendeerd aan onze literatuurstudie. Hieruit hebben we kunnen concluderen dat het bepalen van schoolrijpheid veel meer omvat dan alleen de schoolrijpheidstesten. Zo moet er ook worden gekeken naar het gevoel van het kind, de ouders en de klasleerkracht. Om te kunnen bepalen of een kleuter schoolrijp is, wordt er gebruik gemaakt van voorwaarden om schoolrijpheid te bepalen. Deze voorwaarden kennen een duidelijke onderverdeling in algemene en specifieke voorwaarden.
De algemene voorwaarden van schoolrijpheid kunnen worden geëvalueerd via observaties door de klasleerkracht. De specifieke voorwaarden worden in onze betrokken scholen getest via een schoolrijpheidstest, meer bepaald via de Toetertest. Maar in onze huidige maatschappij, die veel diverser is dan bij de ontwikkeling van de Toetertest, is het afnemen van deze verouderde schoolrijpheidstest geen evidentie meer. Doordat de Toetertest erg talig is opgesteld, kunnen kleuters met een andere moedertaal een achterstand hebben. Naar aanleiding van deze ondervindingen zijn we dieper ingegaan op de testing van de specifieke voorwaarden. Doordat deze specifieke voorwaarden bij schoolrijpheidstesten worden geëvalueerd op papier en met een talige instructie, zijn we in ons onderzoek op zoek gegaan naar activiteiten waarbij we de talige component kunnen uitschakelen. We hebben bij het uitwerken van onze materialen geprobeerd om instructies te geven zonder taal. Hierbij was het vooral belangrijk om met gebaren en duidelijke demonstraties de instructie over te brengen aan de kleuter. Uit de resultaten van ons onderzoek kunnen we voorzichtig concluderen dat de testresultaten bij anderstalige kleuters een verbetering kennen. Echter moet deze conclusie bekeken worden met enige nuance.
Projectgroep & partners
Studenten
Charlotte Dyckmans, Elise Willems, Jolien Rondags, Liese Verswyvel, Lynn Verbinnen en Stien Vermeulen
Lerarenopleiders
Evelien Noyens, Ann Dirckx & Heidi Celis
Partnerschool
Sint-Gummaruscollege in Lier en lagere school De Vlieger in Kasterlee
Meer weten?
Evelien Noyens
Lerarenopleider
T +3214508160
E evelien.noyens@thomasmore.be
Greet Cuyt
Verantwoordelijke Innovaties in onderwijs
T +3214740216
E greet.cuyt@thomasmore.be
Ook interessant
Samenwerken?
Is je interesse gewekt en wil je met ons samenwerken? Laat je gegevens achter.
