Het opleidingsonderdeel ‘Innovaties in Onderwijs’ (Onderzoekslab), behorend tot het curriculum van de opleiding leraar lager onderwijs in Thomas More Kempen te Vorselaar, bood de kans om in te gaan op een vraag vanuit NIRAS, de ‘Nationale Instelling voor Radioactief Afval en verrijkte Splijtstoffen’ te Dessel. NIRAS is een instelling die zorgt voor een veilig beheer van radioactief afval in België, voor de huidige en de toekomstige generaties.
NIRAS ontwikkelde ‘Tabloo’, een bezoekerscentrum voor families, scholen en externen. Je kan hier terecht voor tentoonstellingen, voor informatie over radioactiviteit en het belang van NIRAS hierbij, … Dit project staat nauw in verband met de gemeente Dessel en verschillende organisaties.
De instelling NIRAS vroeg om een workshop te ontwikkelen voor leerlingen van 10 tot 12 jaar die complementair is met hun tentoonstelling rond radioactiviteit, beheer en tijd. Het kerninzicht in deze workshop is het duidelijk maken van een tijdspanne van 300 jaar aan kinderen. Het radioactieve afval dat opgeslagen staat in Dessel heeft 300 jaar nodig om onschadelijk te worden voor mens en omgeving. Daarvoor is specifieker de perceptie van tijd bekeken. Hoe kinderen tijd voelen werd de basis van de activiteiten.
Bij het proces tot deze workshop, werd een onderzoeksvraag opgesteld. Deze leest u hier: “Welke activiteiten, aansluitend bij het project ‘Tabloo’, kunnen het groeiproces van tijdsperceptie bij kinderen van 10 tot 12 jaar op een concrete en actieve manier stimuleren aan de hand van ‘outdoor education’, gekoppeld aan de tijd die radioactief afval, bewaart door het bedrijf ‘NIRAS’, nodig heeft om onschadelijk te worden?”
Door actieve en concrete activiteiten te ontwerpen waarbij leerlingen zich bewust kunnen worden van de perceptie op tijd, hopen we NIRAS en leerkrachten te inspireren om aan de slag te gaan met de workshop ‘Into the woods of time’.
Een outdoor workshop voor kinderen over de tijd waarin nucleair afval neutraliseert.
Om de outdoor workshop ‘Into the woods of time’ te kunnen realiseren, werd er samengewerkt met NIRAS. In het kennismakingsgesprek werd door NIRAS toelichting gegeven over hun project ‘Tabloo’ en de expositie rond radioactiviteit. NIRAS stelde vervolgens de vraag om een workshop te ontwikkelen, complementair aan deze expositie. Deze informatie werd doorgegeven aan de leerkrachten van het vijfde leerjaar en het zesde leerjaar van basisschool weg-wijzer in Dessel. Voor het ontwikkelen van de activiteiten van start kon gaan, was het belangrijk om de voorkennis van de leerlingen van het vijfde leerjaar en het zesde leerjaar over tijd en nucleair afval te achterhalen. Een pre-test werd ontwikkeld en afgenomen bij 78 leerlingen van 10 tot 12 jaar. Het vooronderzoek leerde ons dat een deel van de leerlingen weinig genuanceerd denkt over de duur van de schadelijkheid van radioactief afval.
De bronnen ter inspiratie zijn gebaseerd op drie belangrijke thema’s: ‘outdoor education’, radioactiviteit en de perceptie op tijd. De bronnen vormden de achtergrond voor de workshop. De werkbezoeken, ons bezoek aan expertisecentra in Schotland en de Waldkindergarten in Duitsland, maakten duidelijk dat ‘outdoor education’ erg veel voordelen heeft. De ontwikkeling van kinderen wordt gestimuleerd op verschillende gebieden: mentale en fysieke gezondheid, sociale vaardigheden en verbondenheid met de natuur. Mark Mieras, een onderzoeker die gefascineerd is door de hersenen, omschreef dit als volgt: ‘The body is much more than a vehicle to bring the brain into the classroom.’ (M. Mieras, 2015). Naast Mark Mieras, waren onder andere de publicaties van Juliet Robertson en Joseph Cornell belangrijke bronnen waarop de workshop gebaseerd is.
Een tweede belangrijk aspect vanuit de bronnen ter inspiratie is het gegeven dat straling van radioactieve stoffen vermindert na verloop van tijd. Deze halveringstijd zorgt ervoor dat radioactiviteit uitdooft, maar nooit volledig verdwijnt. Radioactief afval van categorie A, dat opgeslagen wordt op het domein van NIRAS, heeft 300 jaar nodig om onschadelijk te worden voor mens en milieu.
Een derde aspect vanuit de verkenning van de bronnen ter inspiratie is dat het erg moeilijk is voor leerlingen om zich zaken omtrent tijd concreet voor te stellen. Het is van groot belang dat kinderen concrete materialen en voorbeelden krijgen bij een bepaalde tijdspanne. Concrete visualisering is een noodzaak om perceptie van tijd te stimuleren. Dit komt ook voor in de peiling Wereldoriëntatie uit 2010 waarbij onder andere de eindtermen van het aspect ‘tijd’ getoetst werden. Hierin werd beschreven dat leerlingen het moeilijk vinden om periodes concreet voor te stellen. Bovendien komt er aan bod dat een kwart van de leerlingen de tijdsduur van vertrouwde activiteiten niet kan inschatten. Tijdens het onderzoek zijn inzichten van onder andere Jean Piaget, Heinrich Roth en Ann. L. Brown onder de loep genomen. Zij bestudeerden de cognitieve ontwikkeling bij de mens. Ook de eindtermen en leerplandoelen zijn geraadpleegd.
Rekening houdend met de verschillende criteria van NIRAS, het vooronderzoek en de verkenning van de bronnen ter inspiratie, is de twee uur durende workshop ‘Into the woods of time’ tot stand gekomen. De workshop start met een escape room. Deze startactiviteit prikkelt de leerlingen om naar buiten te trekken. Centraal in de escape room staan activiteiten rond tijdsbesef van één seconde, één minuut, één uur, één dag, één week en één maand. In de buitenactiviteit ‘Op weg naar de toekomst’, ligt de focus op het ontwikkelen van tijdsbesef verder in de toekomst. De leerlingen voeren verschillende outdoor activiteiten uit bij de tijdsaanduidingen van 1 jaar, 10 jaar, 50 jaar, 100 jaar en 300 jaar. Deze tijdsaanduidingen verwijzen naar het opslagproces van radioactief afval. De rode draad doorheen deze buitenactiviteit is de 300 meter lange tijdlijn in het midden van het speelterrein.
In de buitenactiviteit werken de leerlingen rond een groot spelbord in de vorm van een tijdlijn. Hiernaast volgen de leerlingen een pad van gekleurde bollen dat naast de tijdsreferenties te vinden is. Ze gebruiken een pion in de vorm van een emmer. Daarin zitten 32 gekleurde ballen die de radioactiviteit van atomen symboliseert. Deze kunnen de leerlingen doorheen de tijd verminderen. Hoe verder ze gaan in tijd, hoe veiliger en minder radioactief het afval wordt. Ze nemen er telkens de helft van de ballen uit als knipoog naar de halveringstijd van radioactief afval. Met het zetten van hun pionnen en het wegnemen van de ballen wordt dit principe gesymboliseerd. De visualisatie van enkele belangrijke principes van radioactiviteit wordt zo duidelijk.
In kleine groepjes gaan de leerlingen aan de hand van een schatkaart op zoek naar dozen in de natuur. In elke doos zit een opdracht die aansluit bij één van de tijdsreferenties op de tijdlijn. Na het uitvoeren van elke opdracht, keren de leerlingen terug naar de tijdlijn.
De workshop zou als onderzoek worden uitgevoerd door de vier verschillende klassen van basisschool weg-wijzer te Dessel. Na elke try-out, zouden de workshop en activiteiten aangepast en verbeterd worden. Er zou na elke workshop een post-test bij de leerlingen en de leerkrachten worden afgenomen. Helaas konden deze onderzoeken niet plaatsvinden door het COVID-19 virus.
Besluitend kan gezegd worden dat de voorgestelde workshop ‘Into the woods of time’ ideeën aanrijkt om op een concrete en actieve manier aan de slag te gaan rond het aspect ‘tijd’. Bij een vervolgonderzoek kan nagegaan worden of de beoogde leerdoelen door kinderen rond tijdsbesef bereikt worden.
In de workshop worden ‘outdoor education’, de perceptie van tijd en de opslag van radioactief afval verbonden. Verder staat het bezoekerscentrum ‘Tabloo’ centraal als werkruimte en als vesteging van de tentoonstelling.
Walk with us ‘Into the woods of time’ …
Meer weten?
Greet Cuyt
Verantwoordelijke Innovaties in onderwijs
T +3214740216
E greet.cuyt@thomasmore.be
Ook interessant
Samenwerken?
Is je interesse gewekt en wil je met ons samenwerken? Laat je gegevens achter.
